Is de film Quo Vadis, Aida? een waargebeurd verhaal? Que Vadis, Aida? gaat over de dramatische gebeurtenissen in het Bosnische Srebrenica in juli 1995. Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van tolk Aida (Jasna Đuričić), maar heeft die ook echt bestaan? Wat is waarheid en wat is fictie?
Quo Vadis, Aida waargebeurd?
Quo Vadis, Aida? introduceert Aida, vroeger lerares Engels, maar nu tolk. Tijdens de bezetting van de Bosnische stad Srebrenica door het Servische leger, werkt ze als tolk voor de aanwezige Nederlandse Verenigde Naties-militairen. Het wordt haar echter te warm onder de voeten en samen met haar man en zonen zoekt ze onderdak in de VN-basis. De bescherming die de militairen kunnen bieden is (door allerlei oorzaken) echter minimaal en Aida moet bepalen hoe ver ze gaat om haar naasten te beschermen tegen de oorlog.
Val van Srebrenica
Om maar gelijk met de deur in huis te komen vallen: het verhaal van Aida is fictief en dus niet waargebeurd, maar de setting is dat natuurlijk wel, het historische perspectief zeg maar. Over de Val van Srebrenica valt genoeg te vertellen, wat we beknopt zullen (proberen te) doen. Na het uiteenvallen van Joegoslavië en de daaropvolgende burgeroorlog werd de Bosnische stad Srebrenica door de Verenigde Naties aangewezen als zogenaamde ‘veilige enclave’, evenals Tuzla, Sarajevo, Goražde en Žepa, in een verder door Serviërs bezet gebied. Aanvankelijk dienden de Canadezen de stad te beschermen, maar zij werden afgelost door Nederlandse militaire onder de groepsnaam Dutchbat.
Dutchbat
De internationale vredesmacht van de Verenigde Naties moest toezien op de handhaving van Resolutie 819 Veiligheidsraad Verenigde Naties, speciaal in het leven geroepen voor dit conflict: Srebrenica werd door de VN uitgeroepen tot ‘veilig gebied’ in de conflictsetting. Vele duizenden vluchtelingen zochten heil in Srebrenica, maar op 11 juli 1995 drongen Servische groepen onder bevel van Ratko Mladic de stad binnen, met hulp van tanks. Op dat moment deden ruim 400 Nederlandse UNPROFOR-militairen (de bataljons Dutchbat I, II, III en IV) hun humanitaire werk. Luitenant-kolonel Thom Karremans sloeg alarm. Hij vroeg viermaal om luchtsteun, maar meerdere van zijn verzoeken kwamen niet aan of werden afgewezen. Pas op 11 juli werd er groen licht gegeven, maar toen waren de vliegtuigen (F16’s) net onderweg naar Italië om bij te tanken. Uiteindelijk werden er wel luchtaanvallen uitgevoerd, maar die hadden weinig effect.
8000 doden
Ongeveer vijftienduizend Bosnische moslims sloegen op de vlucht en begaven zich een weg naar de bergen, en twintigduizend achterblijvers probeerden bescherming te vinden op en rond de VN-compound in Potočari. Die bescherming vonden zij echter niet, want meer dan 8000 moslimjongens en -mannen werden vermoord door de Servische troepen, al is het exacte aantal slachtoffers nooit vast komen te staan. In 2002 ging men van 8000 doden uit, maar het Bosnische herdenkingscentrum heeft tot en met 2009 8373 slachtoffers geteld. 6838 van hen zijn geïdentificeerd.
