De Nederlandse oorlogsfilm Grenzeloos Verraad is gebaseerd op een waargebeurd verhaal, dat van Operatie Amherst. Operatie Amherst vond in april 1945 in Drenthe plaats met als doel de bevrijding van de stad Groningen.
Grenzeloos Verraad waargebeurd verhaal
In Grenzeloos Verraad maken we kennis met de Duits-Nederlandse SS-officier Ludwig Mengelberg, die uiteindelijk een cruciale rol speelt in die operatie (in de film dan in ieder geval). Hij heeft steeds meer moeite met de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog. En na een persoonlijk drama besluit hij in Drenthe te helpen met het verbergen van (joodse) onderduikers. De SS, zijn voormalige ‘vrienden’, ruikt echter al snel onraad.
Operatie Amherst
Of het verhaal van Ludwig Mengelberg ook daadwerkelijk gebaseerd is op waargebeurde feiten durven we te betwijfelen, maar het achtergrondverhaal, dat van Operatie Amherst, is natuurlijk wél waargebeurd. ‘Operatie Amherst’ was de codenaam van de geallieerden voor een speciale commandoactie in de Tweede Wereldoorlog. Op 7 en 8 april 1945 ging de operatie van start: troepen van het 1e Canadese leger zetten alles op alles om de stad Groningen te bevrijden van de Duitse troepenmacht.
De Canadezen werden bijgestaan door de SAS (de Britse Special Air Service) én Franse parachutisten. Zij moesten bij Operatie Amherst verkeersknooppunten en bruggen in Drenthe en Groningen veiligstellen. Met als doel dat de Canadese troepen op een zo veilig mogelijke manier door konden trekken richting Groningen.

Parachutisten
In totaal sprongen 700 parachutisten uit allerlei oorlogsvliegtuigen, veelal Frans, maar óók vier Nederlanders en zelfs een Syriër. Vijftig procent van deze soldaten kwam door slecht weer één tot enkele kilometers van hun doel terecht en ook wat materieel (vooral jeeps) raakte ‘zoek’. Uiteindelijk waren er 47 groepen parachutisten actief in Drenthe, waar ze het opnamen tegen liefst 12.000 Duitse militairen en Nederlandse SS’ers. Operatie Amherst was een succes, al sneuvelden er wel 37 parachutisten. 60 raakten er gewond en nog eens 68 soldaten werden ingerekend door de Duitsers; zij werden dus krijgsgevangenen gemaakt. Bovendien raakten er 28 vermist…
Eén van de taken van de Franse parachutisten was het innemen van het Drentse hoofdkwartier van de Duitsers. Dat telde ongeveer 40 tot 50 militairen en bevond zich in het dorp Westerbork, bij het gelijknamige concentratiekamp. 15 Franse soldaten dienden dit te bewerkstelligen, gesteund door een plaatselijke knokploeg. Beide kanten leden verliezen en de nazi’s verloren onder meer een generaal.
Verlaten vliegvelden
Een ander doelwit was het Luftwaffe-vliegveld Fliegerhorst Havelte. Dat moest worden aangevallen, maar dit bleek niet nodig te zijn, omdat het door de verschillende bombardementen van de RAF en de USAAF (de Britse en Amerikaanse luchtmacht) al onbruikbaar bleek te zijn geworden. Ook vliegveld Norg (nabij Huis ter Heide) was een doelwit, maar dit lag er helemaal verlaten bij. De Duitsers hadden zich verschanst in de omgeving van Groningen en bliezen vlak voor hun vertrek de nodige gebouwen op.
De acties van Franse militairen en Nederlandse verzetshelden hadden de nodige (negatieve) gevolgen. In Diever werd de NSB-burgemeester aangehouden door anti-Duitse Nederlanders, waarna een groep SD’ers (Sicherheitsdienst) in actie kwam om hem te ontzetten. Zij rekenden 11 mensen in, van wie zij het overgrote merendeel (10 van de 11) vermoordde. De enige overlevende redde het vege lijf door zich dood te houden tussen de slachtoffers.
Was Operatie Amherst echt nodig?
Zoals gezegd: Operatie Amherst was dus wel een succes, maar achteraf werd er alsnog een flink potje over gediscussieerd. Was de operatie echt nodig? Het was in ieder geval een punt van discussie.